Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego

29 stycznia 1968 roku (w pierwszą rocznicę śmierci pisarza) w mieszkaniu przy ulicy Libelta 5, nastąpiło uroczyste otwarcie, w obecności przedstawicieli ówczesnych władz partyjnych i miejskich, placówek kulturalnych i środowisk twórczych, Izby pamiątek po Adamie Grzymale-Siedleckim[1]. Pierwszym kustoszem została wieloletnia pracownica Biblioteki Miejskiej mgr Klara Sarnowska.

1 września 1970 roku Izba Grzymały, z inicjatywy wicedyrektor mgr Bolesławy Podrazy, rozszerzyła swoją działalność i przerodziła się w Pracownię Teatrologiczną – pierwszą w kraju tego typu placówkę działającą przy bibliotece[2].

Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego Pracownia Teatrologiczna stała się częścią działu Zbiorów Specjalnych Miejskiej Biblioteki Publicznej. Oprócz spuścizny po pisarzu, zgromadzono tu bogaty zbiór teatraliów: afisze, programy, fotografie z przedstawień, księgozbiór teatrologiczny dotyczący teatru polskiego i powszechnego. Gromadzi się też prasę teatralną: „Dialog”, „Teatr”, „Pamiętnik Teatralny”, „Almanach Sceny Polskiej”, „Didaskalia”.

Placówka składa się z trzech pomieszczeń. W przedpokoju wyeksponowano afisze ze sztuk Siedleckiego wystawionych w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy. W dawnej kuchni urządzono magazyn teatraliów bydgoskich, mieści się tam również część księgozbioru. Pierwszy pokój został zamieniony w Izbę Pamięci. Znajduje się tam kilka oryginalnych sprzętów należących do artysty (meble, drobne pamiątki i fotografie). W szafie zgromadzono książki z osobistymi dedykacjami dla autora Świata aktorskiego… Wśród nich znalazły sięmiędzy innymi zabawne wpisy Kornela Makuszyńskiego, a także Stanisława Ignacego Witkiewicza, Zofii Kossak-Szczuckiej, Gustawa Morcinka, Jana Lorentowicza, Stanisława Pigonia i wielu innych. W drugim pokoju, dawnej sypialni artysty, urządzono czytelnię Pracowni Teatrologicznej.

W Izbie Pamięci na szczególną uwagę zasługuje kolekcja afiszy teatru bydgoskiego. Jest to niezwykle cenny zbiór. Składa z ok. 3800 egzemplarzy i obejmuje lata 1835-1950. Do roku 1920 dokumentuje życie teatrów niemieckich w naszym mieście. Po odzyskaniu niepodległości i powstaniu polskiej sceny w Bydgoszczy, kolekcja ta stała się zapisem życia teatralnego okresu międzywojennego i pierwszych lat po okupacji.

Dzięki zachowanym afiszom możemy dowiedzieć się, że na naszej scenie występowali najwybitniejsi artyści teatru polskiego: Ludwik Solski, Mieczysława Ćwiklińska, Franciszek Brodniewicz (przez pewien czas był zatrudniony w naszym teatrze), Ada Sari, Jadwiga Smosarska, Juliusz Osterwa, Stefan Jaracz i wielu innych.

Gmach Teatru Miejskiego został zniszczony pod koniec II wojny światowej. Podczas pożaru spłonęło całe archiwum teatralne, tym samym zachowane w bibliotece afisze i programy stały się jednym z nielicznych źródeł umożliwiających badanie historii teatru bydgoskiego okresu międzywojennego.

Z Izbą Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego od początku związana była mgr Zofia Pietrzak, która uczestniczyła w jej zorganizowaniu. Była ona polonistką, dyrektorką szkoły, radną, działaczką kultury, dziennikarką, a przede wszystkim przyjaciółką, współpracownicą i miłośniczką twórczości Adama Grzymały-Siedleckiego. Po przejściu na emeryturę w 1982 roku zaczęła pracować jako kustosz w Izbie Pamięci. Przez osiemnaście lat dbała o spuściznę pisarza i kultywowała jego pamięć. Co roku w okolicy rocznicy urodzin i śmierci artysty (29 stycznia) organizowała tzw. „Herbatki u Grzymały”. Zbierali się na nich aktorzy, dziennikarze i miłośnicy twórczości Adama Grzymały-Siedleckiego. Przy herbacie i ciasteczkach cytrynowych (własnoręcznie pieczonych przez Zofię Pietrzak) wspominano autora Niepospolitych ludzi…,odczytywano fragmenty jego dzieł. Przez wiele lat wiernymi uczestnikami tych spotkań byli aktorzy Wanda Rucińska i Hieronim Konieczka, którzy zawsze chętnie i bezinteresownie występowali dla zgromadzonych gości.

Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego Pracownia Teatrologiczna to nie tylko rodzaj małego muzeum literackiego, to także miejsce pracy naukowej. Na podstawie materiałów zgromadzonych w Izbie powstały książki o teatrze bydgoskim, napisano około 50 prac magisterskich, prace doktorskie, opublikowano wiele artykułów prasowych, a młodzież mogła przygotowywać się do udziału w olimpiadzie wiedzy o teatrze.


[1] Akt erekcyjny [otwarcia Izby Pamiątkowej Adama Grzymały-Siedleckiego], Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego. Pracownia Teatrologiczna.

[2] K. Starczak, W izbie Grzymały, „Ilustrowany Kurier Polski” 1970, nr 193, s. 3.

About

xxx

Materiały pochodzą ze zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy | www.biblioteka.bydgoszcz.pl


Archiwum Bydgoskiego Teatru na Facebooku:
www.facebook.com/teatrmiejski